از استقبال خوب شما بسیار سپاسگزایم
خوشه صنعتی
ترجمه Industrial Cluster و این کلمه نیز ترجمه انگلیسی از عبارت ایتالیایی Desterto industrial است.
موضوع ایجاد خوشه، برای اولین بار توسط آلفرد مارشال (اقتصاددان قرن 19) در نظریه صرفه های اقتصادی ناشی از تجمع در دهه 1980 بیان شد. او اثر هم مکانی بنگاه ها را روی کارایی آن ها بررسی می کرد. در چهارچوب این نظریه شرکت های کوچک در عین حال که رقبای طبیعی همدیگرند، اعضای داخل یک شبکه مستقل نیز خواهند بود.
تاریخچه:
ایده خوشه صنعتی در سال 1990 توسط مایکل پورتر در کتابی با عنوان (مزیت نسبی ملل) مطرح شد. از آن پس به مرور تعاریف متعددی از خوشه صنعتی ارائه شد. طبق یافته های پورتر نکته اصلی در خوشه ها روابط افقی و عمودی بازیگران خوشه در یک منطقه می باشد. پورتر استدلال کرد که مجاورت جغرافیایی روابط میان رقبا را تسهیل می کند، که این امر خود باعث افزایش رقابت پذیری خوشه می شود. همچنین روابط بین بنگاه ها مورد توجه قرار گرفت و خوشه ای شدن آن ها راهی برای کسب کارایی شمرده شد.
چند تعریف متعدد از خوشه صنعتی:
مایکل پورتر: تمرکز جغرافیایی شرکت ها و نهادهایی با ارتباطات درونی در یک زمینه خاص
هوبرت اشمیتز: تمرکز بخشی و جغرافیایی شرکت ها که باعث برخورداری از صرفه جویی های بیرونی می شود.
سازمان یونیدو: مجموعه ای از شرکت ها است که در ناحیه یا حوزه های جغرافیایی تمرکز یافته و با تهدید ها و فرصت های مشترکی مواجه اند. این شرکت ها مجموعه ای از محصولات مرتبط یا مکمل را تولید و عرضه می کنند. چنین تمرکزی باعث ایجاد کسب و کارهای مرتبط می شود و به پیمایش خدمات تخصصی در زمینه های فنی، مدیریتی و مالی کمک می کند.
ویژگی های مورد اشاره در تعاریف خوشه صنعتی:
- تمرکز در یک منطقه جغرافیایی
- وجود ارتباط درون بنگاهی و درون صنعتی بین بنگاه های عضو
- در طول هم قرار گرفتن بنگاه ها در طول خوشه
- همکاری بین بنگاه ها و انجام اقدامات مشترک و جمعی
- وجود رقابت بین اعضا
- وجود تهدیدات و فرصت های مشترک برای بنگاه های درون خوشه
- پیدایش خدمات تخصصی فنی، مدیریتی و مالی در خوشه
- هم افزایی در رقابت و همکاری در خوشه
- کارایی جمعی و بهره برداری از صرفه های اقتصادی بیرونی
خوشه سازی به عنوان یک استراتژی توسعه:
مناطق پیشرفته ای از جهان همچون ایالت های آریزونا، کالیفرنیا و کشورهای ایتالیا، آلمان، بریتانیا، ژاپن، هندوستان، چین، کره، تایوان و مالزی همگی خوشه سازی صنعتی را مبنای است راتژی های توسعه صنعتی در مناطق مختلف خود قرار داده اند. خوشه های صنعتی یکی از الگوهای موفق سازماندهی صنایع کوچک و متوسط هستند که کاستی های صنایع کوچک و متوسط را رفع و مزیت های مختلف صنایع کوچک چون انعطاف پذیری و تنوع را تقویت می کنند. بنابراین، خوشه سازی صنعتی در زمره استراتژی های کلیدی است و هدف آن ارتقای بهره وری، رقابت پذیری و ظرفیت سازی در بنگاه های کوچک ومتوسط است. این استراتژی ها در زیر شاخه استراتژی های توسعه صنعتی ملی قرار می گیرند.
مدیریت توسعه خوشه های کسب و کار:
می توان اشتراکات تخصص مدیریت توسعه خوشه های کسب و کار را با چهار رشته اصلی مدیریت، مهندسی صنایع، اقتصاد و جغرافیا بیان نمود. این تخصص اغلب توسط متخصصین این چهار رشته انجام می شود و هریک از رشته های مذکور، جنبه های خاصی از مطالعات را مدنظر قرار می دند.
دلایل توجه به خوشه ها از منظر فرهنگی، اجتماعی
- تأمین امنیت بالا برای بنگاه های تازه تأسیس
- اشتغال زایی گروه های مختلف اجتماعی
- افزایش نوآوری ها و روحیه ابداع
- افزایش سطح سرمایه اجتماعی و اعتماد
- افزایش کارهای تیمی و شبکه ای
دلایل توجه به خوشه ها از منظر اقتصادی:
- ذخیره و تسهیم منابع و سرمایه های موجود و بالقوه
- تسهیم توسعه تجاری و هزینه های عملیاتی
- امکان دستیابی بالا به تکنولوژی های جدید، مدرن و ارزان
- ریسک پایین به دلیل همکاری بالا با بنگاه های خوشه
- قدرت بالای دادوستد با مشتری و تأمین کنندگان
زيرمجموعه‌هاي يک خوشه صنعتي
يک خوشه صنعتي، نه فقط شامل واحدهاي کسب و کار (Enterprises) که توليدات و يا خدمات مشخص خوشه را توليد و ارائه مي‌کنند، بلکه به علاوه تأمين‌کنندگان مواد اوليه، پيمانکاران فرعي، خريداران، صادرکنندگان، تأمين‌کنندگان ماشين‌آلات، نهادهاي مختلف پشتيبان، مشاوران، خدمات عمومي، واحدهاي مربوط به سيستم حمل و نقل و ساير تأمين‌کنندگان که توليد در خوشه را به صورت مستقيم و غيرمستقيم تسهيل مي‌کنند را نيز دربرمي‌گيرد.
در کنار اين‌ها، گروه‌هاي ديگري از فعالان مثل اتحاديه‌ها، گروه‌هاي هميار، تعاوني‌ها و NGO ها که ترغيب‌کننده کسب و کار بخش‌هاي مختلف خوشه هستند نيز قرار مي‌گيرند.
به مجموعه‌هاي اشاره شده، «ذينفعان خوشه» گفته مي‌شود.
