تحولات سریع فناوری منجر به تغییرات شگرفی در دنیای کسب وکار شده است. در این میان تحول و دگرگونی كه در مقوله ی كارآفرینی روی داده، تمامی جهان را متأثر كرده است. کارآفرینی الکترونیکی جایگزین روش های سنتی شده است (2009, Hsiun-Ming). در کشورهای درحال توسعه این شکل از کارآفرینی موجب ایجاد مزیت های رقابتی بیشماری میشود که میتواند آنها را در عرصه بین المللی همردیف سایر رقبای خود قرار دهد (نوری و صمدی، 1393).

کارآفرینی دیجیتالی، یک شیوه جدید در کسب و کار در دنیای جدید است. دنیایی که از آن به عنوان دنیای دیجیتال یا دهکده جهانی نام می بریم. دهکده جهانی یک فرصت طلایی برای افرادی است که می خواهند با کمترین هزینه و ابزار، حداکثر بازدهی را در کار هدفمند خود به دست آورند. برای همین می توان نام قرن بیست و یکم را قرن بهره وری یا قرن اثربخشی دیجیتالی نامید. برای دستیابی به حداکثر اثر بخشی در کسب و کار، روش های زیادی وجود دارد که یکی از آنها، کارآفرینی دیجیتالی است.

کارآفرینی دیجیتالی را می توان اشتغالزایی مولد مبتنی بر مولفه های فناوری اطلاعات و ارتباطات به صورت مستقیم دانست. یعنی آنکه یک کارآفرین بتواند به صورت مستقیم از ابزارهای ICT برای ایجاد یک بازار کار و پدید آوردن فرصت های شغلی مختلف آی. تی مدار، استفاده کند. مثل کاری که شرکت های اینترنتی بزرگ دنیا امروزه نمونه بارز آن هستند. شرکتی مانند یاهو ! ده ها هزار کارمند در اقصی نقاط جهان دارد که همگی در اتاق های مختلف، بر روی پروژه های خاص که تعریف شده مدیران لابراتورهای تحقیقاتی این شرکت هستند، کار می کنند. 

این یک نمونه کارآفرینی دیجیتالی است. یعنی استفاده مطلق از آی تی برای توسعه آی تی. بنابراین اگر کارخانه ای از سیستم های رایانه ای پیشرفته و نرم افزارهای مختلف در طراحی و تولید محصولات خود استفاده کند و حتی متخصصان ای تی را به کار دعوت کند، در این مدل نمی توان کارآفرینی دیجیتالی را به این کارخانه اطلاق نمود، چرا که به صورت مستقیم کارآفرینی الکترونیکی صورت نپذیرفته است و در این مدل، ای تی در خدمت کسب و کار بوده است و نه کسب و کار در خدمت ای تی.

دکتر فتانه تقی یاره، دکترای کامپیوتر از دانشگاه توکیو و استادیار گروه مهندسی برق و کامپیوتر دانشکده فنی دانشگاه تهران، یکی از متخصصان کارآفرینی دیجیتالی کشورمان است که در کورس های دانشگاهی به این مسئله می پردازد. وی در نخستین همایش اطلاع رسانی و مدیریت فناوری اطلاعات که سال ۸۳ در موسسه عالی بانکداری ایران برگزار شد، اهمیت شاخص های کسب و کار جدید را اینگونه تعریف می کند؛ توجه به نقش و تاثیر فناوری اطلاعات بر اقتصاد جهانی و ساختار صنعتی، با ورود فناوری اطلاعات باعث شده است قدرت چانه زنی کانال ها کاهش و در مقابل قدرت چانه زنی مشتری افزایش یابد و به همین نسبت مشتری می تواند با یک کلیک ساده به خدمات و محصولات دسترسی پیدا کرده و چگالی رقابت افزایش یابد زیرا موانع ورود در این شرایط کاهش پیدا می کند.

دکتر تقی یاره در ادامه با اشاره به کارآفرینی و کسب و کار در دنیای دیجیتال افزود؛ کارآفرینی و یا آنتروپرونرشیب به معنای ایجاد ایده های نو و یک واژه فرانسوی به معنای آدم متعهد و زیربار رونده است، فردی که ساختاری را تخریب می کند تا از طریق معرفی محصولات از طریق مواد و یا فرآیندهای نو، ساختاری جدید را احیاء کند.وی گفت؛ کارآفرینی در کسب و کار جدید به معنای شناختن فرصت های جدید شغلی و ریسک های معقول و سنجیده در این زمینه، سازمان را برای خلق ساختارهای نو فعال می کند و این مهم تاثیر ژرفی روی توسعه اقتصادی کشور می گذارد.

ایشان معتقد است؛ تاثیر دنیای دیجیتال و دسترسی های مجازی روی اقتصاد و روند بازرگانی سبب می شود تولید انبوه جایگزین سفارش های انبوه شود و در این شرایط در کسب و کار الکترونیکی هر مشتری برای خود یک شخصیت خاص است که باید پایه علایق و رفتارهای او را بشناسیم و بعد از او سفارش بگیریم. یکی از دلایل موفقیت عظیم وب سایت تجاری و پر فروش آمازون با وجود بیش از ۴۱ میلیون مشتری دائمی و دریافت روزانه بیش از ۵۰۰ هزار ایمیل سفارش از مشتری این است که آمازون با قبول هر سفارش و با نخستین خرید تمامی علایق و نیازمندی های مشتری خود را شناسایی می کند و در راستای بر آورده کردن آنها گام بر می دارد.

در واقع می توان چنین پنداشت که با ورود فناوری اطلاعات به عرصه مدیریت و گسترش کسب و کار الکترونیکی نمایندگی های انحصاری از بین می روند، قوانین تغییر می کنند، حد و مرزهای جغرافیایی شکسته می شود و صنایع در هم ادغام شده و به این ترتیب کشور به سرعت به سمت توسعه یافتگی اقتصادی علمی پیش می رود. در یک کلام، اینترنت زیرساختاری است که IT روی آن سوار می شود و تاثیر فناوری اطلاعات بر استراتژی سازمان سبب می شود، مدیران قابلیت های فناوری اطلاعات را بشناسند و استراتژی های جدیدی را در آن ایجاد کنند.

روش مدیریتی کارفرمایان اینترنتی، تا حدی شبیه روش مدیریتی خاصی است که از آن به عنوان شیوه مدیریت ماتریسی نام می برند. در روش مدیریت ماتریسی، هر کاری بر اساس نوع پروژه و نوع وظیفه افراد تعریف می شود و پس از پایان هر پروژه، ممکن است افراد، استخدام یا در جایی دیگر به کار گمارده شوند، یا به طور کلی از کار برکنار شوند و قرارداد آنها پایان یابد. در روش مدیریت ماتریسی، عدم تمرکز و سلسله مراتب مدیریتی به مقیاس روش های سنتی رعایت نمی شود و هدف مداری کامل در آن مورد نظر است.

مدیریت بر مبنای هدف که پیتر دراکر به آن معتقد است، در این نوع مدیریت، محسوس است. کارفرمای اینترنتی، به مکان انجام کار، حالت زمانی و مکانی کارمندان خود، کاری ندارد و تنها نتیجه فرآیند کاری هر تیم را از مدیر آن تیم درخواست می کند. به این نوع کارفرمایان، کارآفرینان دیجیتالی می توان اطلاق کرد. مفهوم کارآفرینی دیجیتالی به آن نوع کارآفرینی گفته می شود که با استفاده از ابزارهای فن آوری اطلاعات(IT)، شغلی مرتبط با زمینه های IT را تعریف می کند و در ظرف سایبرنتیکی وب، آن را پوشش و انجام می دهد. مسائلی در زمینه تجارت الکترونیک، طراحی و توسعه صفحات وب، مدیریت الکترونیکی پروژه، آموزش از راه دور و مسائل مربوط به آن، روابط عمومی الکترونیکی، مسائل مربوط به دولت الکترونیک، بازی های اینترنتی، کنفرانس های اینترنتی و…، مؤلفه هایی هستند که در کارآفرینی دیجیتالی قابل تعریف و کاربرد می باشند.

چند شاخص و صفت بارز مربوط به عصر دیجیتال عبارتند از:

جغرافیای دیجیتال: جغرافیای ترسیمی عصر دیجیتال ، جغرافیایی جهانی است . شاید یکی از ویژگی های عجیب و منحصر به فرد همین گستره وسیع و بی حد و حصری است که در فضای دیجیتال شاهد هستیم. بشر از ابتدای خلقت تا کنون در هیچ زمانی به چنین عرصه ای پا نگذاشته بود، عرصه ای که بتواند مخاطبین خود را در گسترده ای به وسعت جهان مشاهد کند.

سرعت: در همه جنبه ها شاهد سرعتی عجیب و مثال زدنی هستیم. سرعت رشد پیشرفت، جابجایی اطلاعات، ارتباطات و همچنین سرعت تاثیر فرامین و همچنین دگرگونی ها بر بستر دیجیتال فوق العاده است.

ظرفیت: ظرفیت این بستر هماهنگ با رشد و توسعه آن، امکان هر کاری را برای مخاطبین آن فراهم نموده است.

دانش محوری: ویژگی بزرگ و با اهمیت برای دنیای دیجیتال تکیه بر دانش و علوم می باشد.

کمک به همگرایی: جهان، انسان ها و تمامی ساخته های وابسته به انسان امروز به قدری گسترش پیدا کرده است که فکر نزدیک کردن انسان های تمام کره ی زمین به سادگی از رویا در آمده است. آنچه کمک میکند تا یک انسان در دورترین قاره، با انسان دیگر بتواند به راحتی ارتباط برقرار نماید، امروز از طریق بستر دیجیتال و به سادگی فراهم شده است.

توسعه علوم و دانش بشری: ایجاد ارتباط میان نسل های گوناگون و جوامع علمی در سرتاسر جهان که خود  سبب توسعه در تمامی علوم گردیده است بر بستر عصر دیجیتال صورت می پذیرد.

مهارت های لازم در موفقیت  کسب و کارهای الکترونیکی:

مهارت های کسب و کار:

• همگام بودن با تغییرات جهانی
• کسب و کار گرا بودن
• بازار گرا بودن

مهارت های دانش محور :

• مدیریت استراتژیک
• دانایی ، مدیریت دانش

مهارت کار آفرینانه :

• نو آوری
• رشد و توسعه