از استقبال خوب شما بسیار سپاسگزاریم

بدون هیچ گونه شکی، كار و تلاش در سعادت و رستگاري انسان ها نقش به سزائی داشته و دارد. ((اشتغال)) امروزه در جامعه ما, یکى از مسائل اساسى و موضوعات مورد بحث مى باشد, و هرکس نسبت به فراخور حالش و براساس رشته تخصصى و اندیشه هاى خود, در مورد چگونگى اشتغال جوانان و آداب و شیوه هاى کار, علل و انگیزه هاى بیکارى, انواع مشاغل, اولویت انتخاب شغل ها و… سخن گفته و بحث مى کند.
با تأمل در منابع اصیل اسلامی درمییابیم اسلام به کار و تلاش بهای زیادی میدهد، تأثیر و نقش آن را در زندگی مادی و معنوی بشر جدی میداند و آن را رکنی از ارکان حیات میشمارد که اگر مختل شود در سایر شئون نیز اثر میگذارد. به عبارت دیگر،اسلام تلاش برای امرار معاش و نیز کار در راه تولید برای رفع نیاز خود و دیگران را وظیفه ای میشمارد که موجب قرب خداوند و از عوامل مهم تأمین کننده سعادت در دنیا و آخرت است و سیره معصومان و تمامی انبیا، اولیا و صالحان نیز مؤید آن است.
کار علاوه بر اینکه در دین اسلام امری مقدس است از نظر اخلاقی و تربیتی نیز بر فرد و جامعه تأثیر میگذارد و اگر در تربیت انسان و جامعه، از عوامل دیگر سازنده تر نباشد نقشش کمتر هم نیست. انسان سازنده کار است و کار نیز خالق و آفریننده چگونگی انسان است. انسان موجودی چندکانونی است؛ هم جسم دارد، هم عقل، هم دل، هم روح، هم قوة خیال و هم احساس. کار پدیده ای است که بر تمامی این جهات انسانی تأثیر میگذارد. این تأثیر بر جسم محسوس است؛ بدن انسان اگر کار نکند بیمار میشود یعنی کار یکی از عوامل سلامتی است. اما در رابطه با روح، روان، اخلاق و تربیت انسانی باید گفت، وقتی که فرد شغلی داشته باشد به سوی آن جذب میشود و مجال برای فکر و خیال باطل ندارد. بعضی از عرفا به نقل از امام علی(ع) گفته اند: اگر تو، نفس خودت را به کاری مشغول نکنی او تو را به خودش مشغول میکند.
اشتغال به کارهاى مفید و مورد نیاز جامعه, داراى اثرات و نتائج قابل توجه براى همه افراد جامعه اسلامى است که از جمله آن ها مى توان به فوائد زیر اشاره نمود:
1. زمینه رستگارى
اساسا کار و اشتغال در بینش توحیدى اسلام, یک ارزش محسوب مى شود و تلاش بیشتر در کارهاى دنیوى و اخروى, زمینه سعادت و رستگارى افراد را در دنیا و آخرت فراهم مى نماید و آنان را تا درجه جهادگران در راه خداوند بالا مى برد. رسول اکرم(ص) مى فرمایند: ((الکاد على عیاله کالمجاهد فى سبیل الله; کسى که براى تأمین معاش خانواده اش تلاش مى کند, همانند مجاهد در راه خداست.))
2. تإمین مخارج زندگى
یک مسلمان با پیش گرفتن کسب حلال, مخارج زندگى خود را تأمین نموده و تا حدودى از فقر اقتصادى, اخلاقى و فرهنگى خود و جامعه مى کاهد.
3. وسیله ارتباط سالم
اشتغال به کار, افراد را در زندگى تحت یک برنامه منظم و منسجم قرار داده و آنان را در روابط اجتماعى و معاشرت با دیگران یارى مى نماید.
4. آرامش روح و وجدان
تمام کسانى که به کارهاى مفید اقتصادى اشتغال دارند و بر اساس احساس وظیفه به شغل مناسب و آبرومندانه خود مى پردازند; علاوه بر این که آرامش روح و روان و وجدان خود را فراهم مى کنند, به نوعى تفریح نیز مى پردازند; هم چنان که افراد سست عنصر و بیکار معمولا به اضطراب و افسردگى و عذاب وجدان دچار هستند.
5. بیدار نمودن روحیه خلاقیت
اشتغال به کسب هاى مورد علاقه, روحیه ابتکار و خلاقیت را در افراد زنده کرده و استعدادهاى درونى آنان را شکوفا نموده و انسان را متوجه نیروهاى نهفته در اندرون خود مى سازد. و به این ترتیب, مفید و موثر بودن خود را باور نموده و اعتماد به نفس در او تقویت مى شود. چنین فردى با روحیه سرشار از عشق به کار, از زندگى خود لذت برده و براى رسیدن به اهداف عالى تلاش مى کند.
6. تثبیت موقعیت اجتماعى
اشتغال به کار مفید و مورد نیاز جامعه, راه رسیدن به موقعیت اجتماعى یک فرد مسلمان مى باشد و شغل او هر قدر از نیازهاى جامعه بکاهد و موجب تقویت و استقلال و آزادى و عزت مسلمانان گردد, همان مقدار موقعیت اجتماعى صاحب شغل در میان افراد جامعه اسلامى, بیشتر و بالاتر خواهد بود.
7. جلوگیرى از مفاسد
بیکارى افراد, موجب ضررهاى جبران ناپذیر و داراى مفاسد بى شمار براى اجتماع مسلمانان است; به این معنا که یک فرد با انتخاب یکى از مشاغل مورد نیاز جامعه و اشتغال به آن, بارى از دوش مردم و مسئولین برمى دارد و در مقابل, فرد بیکار نه تنها مشکلى را در جامعه حل نمى کند بلکه خود, مشکل آفرین و سربار جامعه اسلامى نیز مى شود و علاوه بر این که نیرویى هدر رفته, نیروهاى دیگرى را به خود مشغول خواهد کرد.

اخلاص در کار
امام علی(ع): «اخلصوا اعمالکم تسعدوا، اعمال خود را خالص کنید تا سعادتمند شوید». آنچه از روایات و اخبار برمیآید، اینست که اخلاص اساس عبادت و روح عبودیت و بندگی است. ارزش عمل به خلوص نیّت است. اعمال که انگیزههای غیرالهی داشته باشد، خواه ریاکارانه باشد یا به خاطر هوای نفس و یا تشکر و قدردانی مردم، یا پاداش مادی، هیچگونه ارزش معنوی و مفهوم الهی ندارد. در حدیث مشهوری پیامبراکرم(ص) میفرمایند:«نیه المومن خیر من عمله و نیه الکافر شر من عمله و کل عامل یعمل علی لیته، نیت مؤمن از عمل او بهتر و نیت کافر از عمل او بدتر است و هر کس طبق نیتش کار میکند، پس نیت صحیح میدهد». و هنگامی که اخلاص از میان رفته عمل بیشتر جنبه ظاهری پیدا میکند، به منافع شخصی گرایش مییابد و عمق و اصالت و جهت صحیح خود را از دست میدهد. اخلاص در لغت از خلص گرفته شده به معنای مصفا و پاکیزه شدن از آلودگیها و رهایی از قیدها. در حدیثی از امام ششم آمده است: «والعمل الخالص الذی لا تریدان یحمدک علیه احد الا الله عزوجل، عمل خالص آن است که در آن جز از خداوند عزوجل انتظار ستایش نداشته باشی». خداشناس و موحد راستین هرگز ذکر و فکر عملش را به غیر از رضای دوست انجام نمیدهد و خشنود است به آنچه که خدا برایش میخواهد.
همکاری در کار:
تعاون و همکاری همیشه مورد تأکید اسلام بوده است. زیرا همکاری در کارها، علاوه بر اینکه سرعت و شتاب کار را افزایش میدهد، به همان مقدار، جامعه سریعتر از نتیجه کار بهرهمند میشود و جریان اقتصادی، جان تازهای میگیرد و روحی اجتماعی تقویت، و الفت و محبت را بین افراد افزون میگرداند بدون جهت نیست که اسلام قدرت و عنایت خداوند را در آنجایی میداند که همکاری و هماهنگی باشد و میفرماید: «یدالله مع الجماعه».
سیره پیامبراسلام(ص) این بود که در کارها همانند دیگران شرکت میفرمود، چنانکه در ساختن مسجد قبا خود نیز، سنگ و گل حمل مینمود تا اولین مسجد در اسلام با کمک همکاری مسلمانان ساخته شد. روزی که خبر حمله دشمنان به مدینه رسید و قرار شد تا برای افزایش قدرت دفاعی، گرد شهر مدینه خندقی حفر کنند و هر چند نفر از مسلمانان قطعهای از زمین را برای کندن خندق تعیین کردند، پیامبر(ص) نیز همانند دیگران بیلی برداشت تا در این کار عظیم با سایر مسلمانان همکاری داشته باشد. در سفری که پیامبراسلام(ص) به همراه جمعی از یارانش داشتند، میخواستند برای تهیه غذا گوسفندی را بکشند یکی ذبح گوسفند و دیگری پوست کندن و سومی پختن آن را به عهده گرفت که پیامبر(ص) فرمود: «و علی جمع الحطبه» «من هیزم جمع میکنم».
کار و شخصیت در اسلام:
روی عنالکاظم انه قال: «الأس مما فی ایدی الناس عز المومن فی دینه و مروته فی نفسه و جلالته فی عسیرته، مهابته عند عیاله و هو اغنی الناس عند نفسه و عند جمیع الناس. امام موسیبن جعفر(ع) فرموده است؛ «از مردم قطع امید کردن و از ثروتشان چشم پوشیدن و به درآمد کار خود قانع بودن، برای مرد با ایمان مایه عزّ دینی و روح جوانمردی و شرف دنیوی است. چنین انسانی در نظر مردم بزرگ و بین فامیل خود محترم و در محیط خانوادهاش دارای هیبت و عظمت خواهد بود او در ضمیر خود و در نظر دیگران بینیازترین مردم است…»
عزت در سایه کار:
«عن زراره عن الصادق(ع): ان رجلاً أتاه فقال: اننی لا احسن ان اعمل عملاً بیدی، و لا احسن ان اتجر، و انا محارف محتاج. فقال(ع) اعمل و احمل علی رأسک واستغفن عن الناس» زراره میگوید: مردی به حضور امام صادق(ع) آمد، عرض کرد: دست سالمی ندارم که با آن کار کنم، سرمایه ندارم تا با آن تجارت کنم، مرد محروم و مستمندی هستم، چه کنم؟ امام صادق(ع) میدید که سر آن مرد سالم است و میتواند طبق رسوم محلی با آن کار کند راضی نشد عزّ و شرفش با گدایی از مردم در هم بشکند، به وی فرمود: با سرت باربری کن و خود را از مردم، مستغنی و بینیاز بدار.
محکمکاری:
قال النبی(ص): ان الله تعالی یحب اذا عمل احدکم عملاً ان یتقنه: پیامبراکرم(ص) فرمودند: خداوند متعال دوست میدارد زمانیکه یکی از شما کاری را انجام میدهد، محکم کار باشد.»
کارهای روزانه:
قال علی(ع) لمالک الشتر: «وامض لکل یوم عمله، فان لکل یوم ما فیه.» «امیرالمؤمنان علی(ع) به مالک اشتر فرمود: کار هر روز را همان روز انجام بده. چون برای هر روز، کاری مخصوص است.»
با توجه به صحبت های گفته شده و با استناد به فرمایش حضرت علی(ع) که کار ایمان را صیقل میدهد میتوان به ارزش کار و نیروی کار پی برد. به این معنا که اهمیت کار آنچنان بالاست که در کنار ایمان مطرح میشود بنابراین باید به توسعه و ارتقای فرهنگ کار توجه بیشتری شود.در همه شغلها از جمله تجارت و معاملات، انسان مسلمان میتواند شغل خود و فعالیتهای خود را که در واقع یک نوع کارگشایی است، به عنوان بهترین عبادت به حساب آورد و علاوه بر پاداش دنیوی، از ثوابهای اخروی و الهی برخوردار گردد. البته روشن است انسان در صورتی میتواند به این کار رنگ خدایی بخشد و آن را به حساب خدا بگذارد که در همه حال، شرایط و آداب آن و دستورهایی را که خدا در مورد هر کاری مشخص کرده است، مراعات کند و از حدود و ثغور آن تجاوز نکند.